SATRANÇ, KRİZ VE AKTÜER

Tarih sayfasında hafızalara işlenmiş en etkileyici karşılaşmalardan biri Garry Kasparov ile IBM tarafından geliştirilen “Deep Blue” programı arasında gerçekleşen 1996 yılı karşılaşmasıdır. Garry Kasparov, program ile berabere kalmıştır. Daha sonra geliştirilen “Deeper Blue” ile 1997 yılında tekrar karşılaşan Garry Kasparov bu sefer yenildi ancak maç sırasında insanlar tarafından programa müdahale edildiğini ileri sürdü ve bu yorum birçok satranç otoritesi tarafından kabul gördü ve maç tekrarı istedi ancak bu talep IBM tarafından reddedilerek proje sonlandırıldı. IBM’in araştırmayı ve tekrar maçını kabul etmemesi “Acaba Kasparov haklı mı?” sorusunu bir kere zihinlere düşürmüştür.

Merak edenler için http://time.com/3705316/deep-blue-kasparov/ …

İnsan ile makine ya da programın en net karşı karşıya geldiği en güzel örnektir. Gene insanın varlığının ne kadar önemli olduğunu ve duruma koşula göre karar verme yetisini işlettiğinin en önemli göstergesidir. Bir aktüer için önemli olan sonraki hamleyi değil satrançtaki gibi olasılıkları belirleyip hamlelere karşı atılacak adımları planlamak ve ötesini tahmin etmektir. Gene bir aktüer için ötesini planlamaya ihtiyaç duyacağı en net durum kriz durumlarıdır. Şirketlerin de aktüere ihtiyaç duyacağı en net zaman ise tabi ki kriz durumlarıdır. Krizi kriz yapan beklenmedik anda gelmesi ve hazırlıksız iseniz yıkıcı etki yaratmasıdır. Aslında kriz yönetimi dediğimiz şey bir nevi frekans ve şiddet yönetimi aslında ya da aktüeryal denge/dengesizlik. Önemli olan süreçler/sonuçlar değil sürecin analizini yapmak ve yorumlamaktır. İş sadece analiz ise programlar analizi yapıp sonuç üretebilir ama bu yanılgıdır ve kesinlikle sadece sonuç yetmez.

Şirketlerde krizin ortaya çıktığı ve şiddetlendiği durumlarda, başkasına suçlama dürtüsü genelde hızlıca ön plana çıkar ne kadar profesyonel olsanız da korunma içgüdüsünü çalıştırıyor kimi zaman insanoğlu. Bu günah keçisi arama sürecinde harcanan zaman genelde de ters teper, sorunu çözmeyi geciktirir. Halbuki krizi çözdükten sonra amaç suçluyu bulmak ise zamanımız olacaktır ama hayır önce suçlu bulunacak.

Sigorta şirketlerinde genel teyakkuz hali genelde ay kapama süreçlerinde yaşanır. Ay kapama süreçlerinde mali tabloda bir sorun yaşanırsa ilk suç şüphesi altında bulunan kişi “sorumlu aktüer” olabilir. Kısacası kriz anında liderlik büyük bir ihtimalle aktüere düşer. Hızlıca gerçeğe ulaşmaktan başka çaresi kalmayan aktüer şirketin önceliklerine odaklanır kontrol edebildiği sorunlarla uğraşmaya başlar. Kriz anında zamanın dost olmadığını bilen aktüer, krize önceden hazırlıklı ise yani önceden bir eylem planı var ise bu krizi fırsata çevirebilir.

Kriz anında bilgi toplamaya devam edecek aktüerin en büyük gücü şirket içerisinde kurmuş olduğu kriz öncesi iletişimdir. Mesajlarını gerekli yerlere erkenden vermiş olan bir aktüer “doğru algılama” sürecini başarı ile tamamlatabilir. Tecrübeli aktüer sonraki hamleleri tasarlayabilen ve oyun kurabilen aktüerdir bu da tecrübe ve birçok krizden ders çıkarmak ile olabilir.

Biz yazılarımızda önceki krizlerden ders çıkarmış üstatların düşüncelerine ağırlıklı olarak yer vermeye gayret edeceğiz. “Pürüzsüz portföy hiçbir zaman yetenekli bir aktüer yaratmaz…”

NOT: “Aktüerin sözleri kimi zaman satrançta piyon hamlesi yapmak gibidir geri dönüşünüz yoktur bu sebeple iyi düşünüp söylemek zorundasınız.”

Yazar: MockingActuaries