Öbek Zinciri (Blockchain) ve Sigortacılık

Bozma (Disruption) plaza dili ve edebiyatında yeni yeni moda olan ; İLERİDE “forward ediyorum” kadar yaygın olacağı tahmin edilen yeni terimimizdir. Kısaca mevcut iş konseptlerini (!) pazardan çekilmesine neden olacak kadar güçlü şekilde değiştiren dönüşüm süreci diye tanımlayabiliriz.

Şimdiki yazı Ekonomist Schumpeter’in yarım yüzyıl önce tarif ettiği yukarıda bahsi geçen “yaratıcı yıkım” hakkında bir örnek olarak düşünülebilir.

Her yerde rastlayacağınız klasik giriş ifadesi ile “BitCoin” ile hayatımıza girdiği iddia edilse de blockchain (orijinal hali ile block chain – blok zinciri ancak biz öbek zinciri demeyi tercih edeceğiz) özünde öbekler (blocks) olarak adlandırılan ve sürekli artan miktarlardaki düzenli/sıralı kayıtları yönetmek için kullanılan bir dağıtık veri tabanıdır. Dağıtık veri tabanı, tek bir işlemciye/merkeze tabi olmadan kayıtların tutulabildiği bir yapıyı ifade etmektedir.

Her bir öbek bir zaman damgası ve önceki öbeğe bir bağlantı içerir. İlk olarak 2008 yılında Sathosi Nakamoto tarafından konseptleştirildiği ifade edilen öbek zinciri 2009 yılında çıktığı günden beri artan bir şekilde adını duyduğumuz bitcoin’in temel bileşenlerinden biridir. Teknik detaya daha fazla girmeden şunu söyleyebiliriz: Tasarımsal olarak güvenli (secure by design) öbek zinciri sistemleri yüksek Bizans hata toleransı (Byzantine fault tolerance) olan dağıtık hesaplama sistemlerinin bir örneğidir ve bu özellikleri ile tıbbi kayıtlar başta kayıt yönetimi, kimlik yönetimi ile hareket işleme (transaction processing) gibi konularda kullanıma çok uygundur. Diğer taraftan özü itibarıyla öbek zinciri bir bilgisayar kodu olduğundan, koşula bağlı (belirli bir zaman geçtiğinde, belirli bir veri yayınlandığında ya da belirli bir almaçtan bir uyarı geldiğinde) otomatik olarak çalışan bir şekilde tasarlanması mümkündür. Bunun sonucunda uluslar arası ticaret için ve özellikle aracısız işlemler açısından büyük bir potansiyel içermektedir.

Bu noktada şunu tekrar vurgulamakta yarar var, BitCoin öbek zinciri teknolojisini kullanan alternatiflerden sadece birisidir. Zaten bu yazıyı klavyeye vurmamızın sebebi öbek zincire bir de sigortacılık açısından göz atmak.

Yukarıdaki özellikleri dikkate aldığımızda öbek zinciri sigortacılıkta bir kaç farklı kullanım alanı bulabilirmiş gibi görünüyor:

• Suistimal tespiti: Özellikle çok sayıda tarafın dahil olduğu kazalarda sigortacılar arası bilgi paylaşımının yetersiz kaldığı durumlar ortaya çıkabilmekte, bu da suistimal riskini arttırabilmektedir. Suistimal hasarların dünya genelinde %5-10 aralığında olduğunun varsayıldığı dikkate alındığında bunları önlemede atılacak her tür adımın ne kadar önemli olduğu aşikardır. Ancak burada temel konu şirketler arası bilgi paylaşımında karşılaşılan zorluklardır. Dağıtık yapısı sayesinde öbek zinciri hasar kayıtlarının tutulması ve farklı taraflar ile paylaşılması için mükemmel bir araç gibi görünmekte. Blockverify’ın lüks ürünler ya da Everledger pırlantalar için önerdiği bunları etiketleyerek etiketli ürünlerin üretim ve satış tarihçesini öbek zinciri olarak kaydedilmesi ile gerek sahteciliğin gerekse çalıntı mal satışının vs önüne geçilmesini sağlayan çözümler.
• Hasar yönetimi: Burada bir kaç farklı kullanım alanı var gibi görünmekte:
  1. Araçlardaki ya da mobil cihazlardaki algılayıcılar sayesinde otomatize edilmiş teyitli hasar ihbar süreçleri.
  2. Kimlik kayıtlarının öbek zinciri üzerinden takibi sayesinde hak sahipliği sorgulaması gibi konuların kolaylaşması ve otomasyonu.
  3. Belirli bir servise gidildiğinde ödeme sağlayan öbek zinciri kayıtları ile kolaylaşmış anlaşmalı kurum yönetimi, ödeme yönetimi vb yararlar.
  4. Yukarıdakilerin bir arada değerlendirilmesi ile ekspertiz masraflarında düşüş.
• Müşteri sadakati uygulamaları: Öbek zincirinin güvenli yapısı ile kişisel bilgilerin korunması daha kolaylaşmakta. Kimlik bilgileri ve tıbbi kayıtların öbek zincirinde kayıtlı olduğu, ihtiyaç halinde ise ancak kişinin onayı ile üçüncü taraflar ile paylaşılabildiği bir yapı, kağıt üzerinde verinin sigortacıya iletildiği, bu kağıdın elde ele dolaştığı ve defalarca hem sigortalı hem de sigortacı tarafından girilmek zorunda kalındığı bir ortamdan çok daha güvenilir görünmekte. Hatta bu gibi uygulamalarda kişisel bilgilerin öbek zincirine kaydı bile gerekmemekte, bugünkü mobil imza uygulamaları gibi kimlik bilgilerini doğrulayan bir kodun buraya kaydedilmesi bile yeterli olabilmekte (Tradle gibi firmaların öbek zinciri yolu ile çözüm üretmeye çalıştığı KYC – know your customer verisi gibi).
• Etkin fiyatlandırma: Şirketler ve özelinde aktüerler giderek artan veri miktarı ile çalışmak zorunda kalmaktadır. Her ne kadar big-data gibi kavramlar ortaya çıksa da giderek artan telematik uygulamaları ve şeylerin interneti sayesinde ortaya çıkan hatırı sayılır miktarda verinin tek merkezden işlenmesi yerine öbek zinciri yolu ile dağıtık olarak tutulması ve bu veri üzerinden yapılacak (kısmen de otomatize edilmiş) fiyatlama çalışmaları için ışık görünmektedir.
• Yeni ürün ve dağıtım kanalları: Öbek zinciri kullanımının gerek şeylerin interneti üzerinden çalışacak çeşitli ürün tasarımları (InsureETH’nin önerdiği iptal ve rötar halinde otomatik tazminat ödemesi içeren uçak bileti poliçeleri gibi), gerekse (özellikle gelişmekte olan ülkelerdeki mikro-sigortacılık uygulamaları vb için) hem ödeme hem de ürün geliştirme şansları dikkat çekmektedir.
• Aracısız işlemler: Gerek yukarıda bahsedilen otomatik hasar süreçleri ile hasar ekspertiz masraflarında azalma, gerekse hem teklif hem de hasar süreçlerindeki otomasyon ile aracılık faaliyetlerinde azalma (deintermediation) şirketlere maliyet tasarrufu sağlayabilecektir.

Öbek zinciri bunları sağlayacak mükemmel bir çözüm mü? Şu anda buna yanıt vermek için biraz erken gibi görünüyor. Çünkü hem öbek zincirinin (ölçeklenebilme ve standardizasyon gibi) çeşitli kısıtlamaları var hem de henüz çok yeni bir teknoloji olması nedeniyle ne gibi potansiyel hata ve tehlikelere (ve tabii belki de güvenliğini aşacak yeni saldırı yollarına) açık olduğunun tam bilinmemesi ciddi bir risk olarak karşımıza çıkıyor. Bu nedenle de öbek zinciri konusunda sigortacılar tarafından (çoğu zaman olduğu gibi) bir bekle ve gör dönemi yaşıyoruz.

Not: Merak edenler için McKinsey’nin çalışmasını önerebiliriz Bizim de aldığımız örnekler bulunmakta… (http://www.mckinsey.com/industries/financial-services/our-insights/blockchain-in-insurance-opportunity-or-threat).

Yazar: Steel